Kretsjubileum i Israelsmisjonen

Stavanger krets i Den Norske Israelsmisjon 100 år

I dag er det 100 år sidan Stavanger krets i Den Norske Israelsmisjon blei stifta i St. Johannes menighetshus 31. mai 1916. Kretsen markerte dette med ei innhaldsrik jubileumsfeiring sist helg. Til hausten blir det ny markering med kulturhelg for heile organisasjonen her i kretsen i september. Me er ikkje som «hundreåringen som klatret ut gjennom vinduet og forsvant». Kretsen er i høgste grad med i kyrkjelivet her i regionen. Det kan eg seia, «sånn heilt objektivt sett», sidan eg er leiar i kretsstyret og dermed godt involvert i jubileet 🙂

Den Norske Israelsmisjon er en misjons- og kompetanseorganisasjon som vil spre kunnskap om det jødiske folk, dele evangeliet med dem, vise kristen nestekjærlighet og bidra til forsoning.

På bildet står eg saman med misjonssekretær Paul Odland ved skulpturen av Johan Peter Lunde, stiftaren av kretsen, utanfor St. Johannes kyrkje. Foto: Trond Bø 2015.

Jubileumshelga starta fredag kveld med at me hadde sabbatsmåltid i Hinna kyrkje. Dette blei ein fin kveld med god mat, musikk ved Trygve Meyers trio (jazz) og mykje anna program. I staden for tale, hadde assisterande generalsekretær Jorunn Andestad Langmoen og eg ein samtale om kva trua sine jødiske røter kan bety for oss som kristne. Me la blant anna vekt på koss den jødiske sabbatstradisjonen med sin kombinasjon av kviledag og heilagdag kan hjelpa oss til å la helga vera annleis enn resten av veka.

Laurdag hadde me ei historisk byvandring i Storhaug bydel, leia av lokalhistorikar og forfattar Gunnar Roalkvam. Dette var veldig interessant. Roalkvam gjorde ein flott jobb. Veret var dessverre ikkje like flott; akkurat denne ettermiddagen hølja det ned, mens det resten av helga var fint ver. På byvandringa passerte me fleire viktige stadar i Israelsmisjonen si historie i Stavanger:

• Charlottenlund (ved Breiavatnet) som var landstad for fogd Søren Daniel Schiøtz, ein sentral person ved stiftinga av organisasjonen i Stavanger i 1844
• Me stod i Brødregata og såg ned til staden der Duesalen i si tid låg (Asylgt 6). Dette var Brødrevenene si samlingsstad i Schiøtz sin heim, oppkalla etter Stephan Due. Den Norske Israelsmisjon blei stifta her i 1844 (eventuelt på Charlottenlund)
• Dagens kretskontor i Nedre Dalgt 9
• Bygningen som i si tid var St. Johannes menighetshus, Tårngt 41, der Stavanger krets blei stifta av sokneprest Johan Peter Lunde i 1916. Huset er i dag bygd om til bustadar.
• St. Johannes kyrkje, der Lunde var sokneprest. Utanfor kyrkja står altså skulpturen av han saman med eit par barn. Generalsekretær Rolf Gunnar Heitmann la ned blomar ved skulpturen før me avslutta vandringa her. Lunde blei seinare biskop i Oslo og blir omtalt som «barnebispen»

I tillegg hadde me fleire andre interessante stopp ved byvandringa. Me passerte forsamlingshus for ulike kristne organisasjonar og trussamfunn. Me hadde eit stopp ved minnesteinen over Lars Skrefsrud. Og me gjekk også til Figgjogt der to av snublesteinane i byen ligg. Snublesteinane er minnesmerke over ofra for nazismen under andre verdskrigen. Steinane i Figgjogata er til minne om det jødiske ekteparet Reichwald som budde her. Les meir om dette prosjektet her.

Etter byvandringa hadde misjonssekretær Paul Odland eit interessant foredrag om kretsen si historie. Han har sett seg godt inn i dette stoffet og er vel også den som for nokre år sidan «oppdaga» at me ville ha 100-års jubileum nå i 2016.

Laurdag kveld hadde me jubileumsfest på Misjonshøgskolen med festtale av generalsekretær Rolf Gunnar Heitmann, song av gruppa Shalom frå Bryne (der Inger er med), helsingar og presentasjon av tidlegare tilsette og  utsendingar frå kretsen.

Søndag hadde me festgudsteneste i St. Johannes kyrkje. Her fekk eg ha preike og misjonsinformasjon, og dessutan dela på liturgien saman med sokneprest Aslaug Austbø. Gudstenesta inneheldt både dåp, nattverd og korsong ved Jærklang frå Bryne. I tillegg deltok utsendingar frå Den Norske Israelsmisjon på gudstenester og møte 11 andre stadar i kretsen denne søndagen.

Det har vore ei flott helg. Eg vil takka alle involverte, og ikkje minst St. Johannes menighet for at me fekk feira jubileumshelga i samarbeid med dei. Kyrkjelyden stilte flott opp for arrangementet på mange måtar, blant anna ved å ta ansvar for servering både laurdag og søndag, og ved å tildela jubileumsoffer til Israelsmisjonen.

Israels Konge-Sogur

Det Norske Bibelselskap 200 år

Koss kan eg best heidra 200-års jubilanten her på bloggen?

Bibelselskapet har feira jubileet med stor bibelfestival i Oslo denne helga. Eg har ikkje hatt høve til å delta då eg har vore opptatt med eit anna og meir lokalt jubileum. Men Bibelselskapet er viktig for meg. Eg nyt kvar dag av frukta av deira arbeid gjennom lesing i Bibel 2011.

Det eg sjølvsagt først og fremst ønsker å seia, rett nok litt forseinka, er dette: Gratulerer med jubileet! Det Norske Bibelselskap er viktig, det er svært økumenisk, det tar del i internasjonal bibelmisjon og det har gitt oss den etter mitt skjøn beste bibelomsetjinga me pr i dag har her i landet.

Eg vil likevel markera jubileet på ein litt meir nerdete måte enn med bare å seia «gratulerer». Eg hentar derfor fram éi av dei mest spesielle bibelutgåvene eg har i bokhylla mi; Israels Konge-Sogur. Dette er ei gamal utgåve som inneheld Samuelsbøkene og Kongebøkene frå Det gamle testamentet, omsett av professor Alexander Seippel og utgjeven «hjaa Det Norske Bibel-Sellskape» i 1930. Boka har eg kjøpt på Nynorsk Antikvariat.

 

Seippel var ein tidleg pioner når det gjeld nynorsk bibelspråk. Sylfest Lomheim skriv slik om han i Norsk Biografisk Leksikon:

Kva slags bibelstil skapte Seippel? Det som slår ein lesar, er dei dristige stilspranga – poetisk der grunnteksta var det, kvardagsleg der grunnteksta var det. Og venleiksdyrkande som han var, nytta Seippel til fulle treklangen i midlandsmålet (endevokalar på a, i, u) – “læresveinane”, “Israels-ættine”, “kvinnune”. Som omsetjar var han nådelaust profesjonell. Han omsette ikkje Jesu bøn med “Fader vår”, men “Far vår, i himmelen” (Matt 6,9). Først i revisjonen av Nyetestamentet (2004) ser det ut til at dette kan bli løysinga. Men han gjekk stundom vel langt i å gjera bibeltekstene heimlege, til dømes valde han “ein av sokneformennan” (Matt, 9,18), endå det burde ha stått “ein av synagogeformennene”. I vår tid kan Seippel verka gamalvoren og orddyrkande. Men synsvinkelen lurer oss: Han var radikal og nyskapande – i si tid. Og hans løysingar lever: “Dette er sonen min, han som eg elskar, han som eg hev hugnad i” (Matt 3,17).

(Les meir)

Eg tar med eit sitat frå Israels Konge-Sogur for å visa språket til Seippel. Avsnittet er  henta frå Salomos bøn ved tempelvigsla i 1. Kongebok 9:

Men er det no i røyndi so at Gud bur paa jordi? – Sjaa himmelen og alle himlar i himmelen rømer deg inkje, langt mindre dette huse, som eg hev bygt! Like-vel vil du visst snu deg aat bønine og dei audmjuke ynski mine, Herre min Gud; du vil visst høyre paa det rope og den bøni som tenaren din ber fram for di aasyn i dag, og vaka yver dette huse natt og dag – yver den staden som du sa det um: «Eg vil sjøl bu der» – so du høyrer paa dei bønine som tenaren din ber fram med augo vende mot denne staden. Du vil visst høyre paa dei hjarte-sukkane som din tenar og Israel, folke ditt, sender hit til denne staden; du vil høyre dei paa den staden du bur – i himmelen; du vil høyre og til-gjeva.

Til samanlikning er ordlyden i Bibel 2011 slik:

   27 Men bur Gud verkeleg på jorda? Sjå, himmelen og himlars himmel kan ikkje rømma deg, langt mindre dette huset som eg har bygd! 28 Vend deg mot bøna til tenaren din og ropet hans om nåde, Herre, min Gud! Høyr ropet frå tenaren din og den bøna han i dag bed for ditt andlet! 29 Hald auga dine opne over dette huset natt og dag. Vak over den staden der du har lova at namnet ditt skal bu. Høyr dei bønene som tenaren din ber fram, vend mot denne staden! 30 Ja, høyr den bøna om nåde som tenaren din og Israel, folket ditt, bed, vende mot denne staden! Høyr dei i himmelen der du bur, høyr og tilgjev!

Dette avsnittet er ikkje veldig krevjande i Seippel si språkdrakt. Det finst andre avsnitt som språkleg sett er mykje meir vanskelege. Mange vil nok i vår tid til og med seia totalt uforståande. Ikkje alt som var «radikalt og nyskapande» i 1930, er gangbart i dag.

Eg tar med eit eksempel. I starten av Salomo si bøn (vers 12-13), står det slik hos Seippel:

Daa kvad Salomo:
Paa himmel-kvelven sette Herren soli bjart,
Sjøl etla han i skodde-myrkre bu –
Bygt hev eg no eit hus til heim for deg,
Ein bu-stad der du gjenom ævun´ une kann.

Bibel 2011 formulerer seg enklare (men her startar teksten med det som er andre linje i Seippel sin tekst):

Då sa Salomo:
Herren har sagt
at han vil bu i ei mørk sky.

Men no har eg bygd deg ein staseleg bustad,
ein stad der du kan bu i all tid.

Seippel har også med fotnoter med forklaringar, nokre gonger kommenterer han norske ord og uttrykk, andre gonger kommenterer han grunnteksten eller andre vitskaplege spørsmålsstillingar.

Bibel 2011 følgjer her den hebraiske (masoretiske) teksten, mens Seippel følgjer den greske omsetjinga (Septuaginta) som har med ei ekstra linje. Seippel kommenterer tekstvalet sitt i dette siste eksemplet i ein fotnote (som heller ikkje er enkel å forstå i dag):

Paa himmel (-kvelv)en sette Herren soli (bjart), soleis den græske teksti (i v. 53). Heile denne reiti vantar hjaa Massora; men det kann inkje lett tenkjast at Salomo skulde ha kvedi eit uheilt vers.

«Eit uheilt vers»? Visste ikkje Seippel at versinndelinga historisk sett er relativt ung?

Språk og omsetjing er spennande saker! Og Bibelselskapet er og har vore ein profesjonell aktør med brei kulturell og fagleg kompetanse. I 1930 var Seippel ein av dei fremste språkforskarane innan semittiske språk, og han hadde også ry på seg for å vera ein ordkunstnar på norsk. I dag er det vår tids forskarar og litteratar som saman har arbeidd seg fram til teksten i Bibel 2011.

Historisk sus i Auvillar

La Halle, Auvillar. Foto: Arne Berge 2016

Eg blei veldig begeistra for den historiske småbyen Auvillar som ligg på ei høgde over Garonne-elva. Staden presenterer seg som ein gamal oksitansk handelsby. I dag har den ca 1000 innbyggjarar, tidlegare har den vore større.

Her var det mykje å sjå. Heldigvis kom me fram tidleg på ettermiddagen etter ein relativt kort dagsetappe på pilegrimsvandringa vår.

Den historiske juvelen i byen er utan tvil den sirkulære torghallen frå første halvdel av 1800-talet. Hallen står sentralt på eit torg som er forma som eit triangel, Place de la Halle. Dei gamle bygningane har fine arkadar ut mot plassen. Sjølve torghallen er omkransa av 20 søyler som skal vera i toscansk stil. Eg syns det er vakkert!

Hallen har vore ein stad for kornhandel. Den inneheld framleis gamle mengdemål for denne handelen; mål i stein frå mellomalderen og i metall frå tida då hallen blei bygd. Guideboka seier at sjølve bygningen er frå mellomalderen. Det er ikkje korrekt. Men det skal tidlegare ha stått ein eldre rektangulær torghall på staden, og den kan eventuelt ha vore så gamal.

Me budde på vertshuset Le Baladin på Place de la Halle. Den gamle bygningen var heilt overgrodd av eføy. Innreiinga hadde mange spesielle og stilfulle detaljar. Det mest originale var nok spisesalen, som var utsmykka med gamle gjenstandar, mange av dei montert opp-ned på veggar og i taket. I eit hjørne hang det for eksempel eit piano ned frå taket. Den gamle gardintrappa som blei brukt som skostativ for skitne tursko i entreen, var ikkje dum, den heller.

Studer bilda under og bli i godt humør!

Det gamle huset på det neste bildet, ligg i bakken opp til torget frå hamna nede ved Garonne-elva. Eg syns slike hus er flotte å sjå på og blir imponert over koss mange hus er tatt vare på.

Slik kunne eg ha halde fram med fleire bilde, for eksempel av kyrkja, klokketårnet og utsiktspunktet i byen. Det får halda med dette. Men eg kan jo til sist nemna at byen er stolt av å vera heimstad for trubaduren Marcabru (ca 1110-1150). Han er blant anna kjent for å ha forfatta nokre av dei eldste pastoralar som finst. Det er  mykje og interessant kulturhistorie å finna langs pilegrimsvegen!

Auvillar er med i organisasjonen Les Plus Beaux Villages de France (dei vakraste landsbyane i Frankrike). Me har på tidlegare etappar på pilegrimsvegen også vore innom nokre andre av dei 153 landsbyane i organisasjonen.

Langs Canal des Deux Mers

Den første dagen av pilegrimsvandringa vår i 2016, gjekk me lenge langs den vakre Canal des Deux Mers. Her kan ein reisa med båt frå Middelhavet til Atlantarhavet, på eit system av elvar og kanalar som er bundne saman.

Kanalen frå Middelhavet til Garonne-elva ved Toulouse heiter Canal du Midi og blei bygd på 1600-talet. Den strekninga me gjekk langs, er nyare og den følgjer stort sett sett Garonne i retning mot Bordeaux nær Altantarhavet. Namnet Canal du Midi blir også brukt om heile kanalsystemet frå Middelhavet til Atlantarhavet, altså synonymt med Canal des Deux Mers.

Kart: Wikimedia Commons

Me følgte kanalen i ca 13 km vestover frå Moissac, ein liten by som ligg ved den grønne delen av kanalen på kartet. Turvegen langs kanalen var dessverre stort sett asfaltert, men me syns det var fint å gå her likevel. Det skjedde også heile tida noko på kanalen. På det neste bildet ser me på ein båt som ventar på å koma gjennom slusene. Det var mange blomsterkasser på denne båten, og mens dei venta her, gjekk mannen i land og plukka roser til kona.

Den merka løypa GR 65 forlet kanalen nokre km og gjekk i eit kupert skogsterreng eit stykke unna. Men me fekk tips frå vertshuseigaren i Moissac om at dei fleste pilegrimane følgte kanalen også denne strekninga. Guideboka The Way of Saint James la også opp til at me burde gå slik.

Då me kom til landsbyen Malause, tok me ein liten avstikkar inn til sentrum for å kjøpa mat. Me har funne ut at plassen utanfor kyrkja er «sentrum» i franske landsbyar, så det er bare å peila seg inn på kyrkjetårnet. Her fann me heldigvis ein open landhandel og kjøpte brød og ost. Bildet viser kyrkjetårnet og krusifikset utanfor kyrkja.

Me passerte fleire små slusar. Det siste bildet viser slusa ved Pommevic, rett før me skulle svinga av og forlata kanalen. Etter dette gjekk løypa sørvestover mot den historiske byen Auvillar, der me skulle overnatta.

Sjå også det oppsummerande notatet Pilegrimsvegen Via Podiensis i Frankrike, skrive etter at me hadde gått heilt fram til Saint-Jean-Pied-de-Port.

Pilegrim i Frankrike, pinsen 2016

Eg har kome heim frå ein ny etappe med pilegrimsvandring i Frankrike saman med Inger. Me har nå gått dei første 580 km av 1500 km på Vegen til Santiago de Compostella, – eller for å seia det på fransk: Le Chemin de Saint Jacques de Compostelle. Dette året gjekk me sju dagsetappar frå Moissac til Aire-sur-l`Adour, tilsaman ca 170 km. Neste år passerer me kanskje Pyreneane og dermed grensa til Spania.

Ein slik tur består av masse friluftsliv, god mat, kontakt med andre pilegrimar, besøk i opne kyrkjer langs vegen, mange kaffipausar, spennande vertshus og (meir eller mindre) kontakt med vertskapet der me overnatta. Det er ei herleg form for ferie!

Bildet er frå landsbyen Castet-Arrouy ca 10 km før Lectoure. Her var det sett fram kaffi til passerande pilegrimar utanfor eit Gîte (herberge). Skjellet som heng på veggen, er symbol på pilegrimsvegen til Santiago de Compostella.

Eg har skrive små dagboksnotat undervegs. Nokre av desse vil eg bruka som grunnlag for notat her på bloggen i tida som kjem. Eg syns eg har opplevd mykje som er verdt å ta vare på og å dela med andre.

Det har også blitt god tid til å lesa. Me hadde med oss kvar vår roman. I tillegg hadde me med oss Henrik Syse si bok Med andakt. Tekster for mot, håp og tro i hverdagen. Her skriv han nokre fine tekstar om pinsehøgtida. Han legg vekt på at pinsen handlar om Guds nærvær, og det både på gode og vonde dagar.

Ei pilegrimsvandring blir ofte samanlikna med livet sjølv. For på ein slik tur er naturleg nok nokre dagar lette og andre tyngre. Det har både med terrenget og med veret å gjera, og sjølvsagt med kor lange dagsetappar me har planlagt.

Eg er nå i ganske god form etter ei ulukke i august i fjor. Det er eg takknemleg og glad for. Det har derfor vore ekstra godt å kjenna på at eg kunne gjennomføra ein slik tur enda ein gong.

Oppdatering: Her er det eg har skrive på bloggen om pilegrimsvandringa i Frankrike:

• Pilegrim i Frankrike (2013)
• Startpunktet: Le Puy (2013)
• Kaffi i bollar (2013)
• Kristen kultur i vegkanten (2013)
• Språk-muséet i Figeac (2013)
• Vidare i retning Santiago (2014)
• Pont Valentré i Cahors (2014)
• Pilegrim i Frankrike, pinsen 2016 (2016)
• Langs Canal des Deux Mers (2016)
• Historisk sus i Auvillar (2016)
• Pilegrim i Le Gers (2016)
• Eitt av mange vakre kapell (2016)
• Pilegrimsvegen Via Podiensis i Frankrike (2019) – eit avsluttande notat om vandringa frå Le Puy-en-Velay til Saint-Jean-Pied-de-Port

Hinna-konfirmantar 2016

Eg måtte bare ta vare på dette herlege «tullebildet» av årets konfirmantar her på bloggen òg! Som dokker ser, er det ikkje verst å bli boren på gullstol 🙂

Nå i helga skal me ha fem konfirmasjonsgudstenester med til saman 86 konfirmantar. Kateket Kirsti Melangen er den sentrale leiaren av denne delen av kyrkjelydsarbeidet. Eg har gleda av å vera med i samarbeidet, saman med kollega kapellan Eva Vassbø.

Sjå også nettsida Hinna kirke.

Her på bloggen markerer eg helga med ein konfirmasjonssalme som eg sjølv set stor pris på. Salmen er på ein glimrande måte prega både av tru, håp og kjærleik. Men når eg siterer salmen, vil eg også nemna at det ikkje er alle konfirmantane som blei borne til dåpen då dei var små; nokre av ungdomane har denne påsken gått på sine eigne føter fram til døypefonten for å bli døypt.

Glade samlast me i kyrkja for å vera i din nærleik
Her er våre konfirmantar, Herre signa dei med kjærleik
For dei unge vil me be
Signa dei med mot og fred
Herre gje dei kraft og tru
Signa dei du.

Stolte bar me dei til dåpen, og nå samlast me i glede
Nå er dåpsbarna blitt store, dei står her i kvite klede
Sjå til alle som er her
Signa oss og ver oss nær
Ver hos oss i tvil og tru.
Signa oss du.

Gje dei unge mot og vilje, vakne sinn, og sterke røter
Så dei vågar sjå og høyra, vera midt i alt dei møter
Kunna tola slit og strid
Halda fast og vera fri
Signa dei med mot og tru
Signa dei du.

Signa alle deira dagar, dei som gret og dei som smiler
Ver du nær dei alle timar, når dei trur og når dei tvilar
Herre signa deira liv
Gje dei håp og perspektiv
Signa dei med song og tru
Signa dei du.

Tekst: Heidi Strand Harboe
Melodi: Johanne Ur Sæbø