Det er funne restar etter ei stor kyrkje eller eit kloster frå 500-talet i landsbyen Kfar Kama i Galilea. Staden ligg nær Taborfjellet. Funnet kan vera med og gje forskarar ny informasjon om Galilea i bysantinsk tid.
Informasjonen kjem frå Israel Antiquities Authority:
The new discovery hints at the apparent importance of the Christian village settled in the Byzantine period close to Mount Tabor, a site of primary religious significance for Christianity, identified as the site of the Transfiguration.
(…)
According to Feig, “The church, measuring 12 × 36 m, includes a large courtyard, a narthex foyer, and a central hall. Particular to this church is the existence of three apses (prayer niches), while most churches were characterized by a single apse. The nave and the aisles were paved with mosaics which partially survived. Their colorful decoration stands out, incorporating geometric patterns, and blue, black, and red floral patterns. A special discovery was the small reliquary, a stone box used to preserve sacred relics.
(…)
The discovery of the church in Kfar Kama will contribute to the extensive research project on the Christian settlement in the Galilee that is being carried out by Prof. Moti Aviam and Dr. Jacob Ashkenazi of the Kinneret Institute of Galilean Archaeology in the Kinneret Academic College.
Artikkelen seier at kyrkjefunnet er 1.300 år gamalt, samtidig seier dei at kyrkja/klosteret er bygd på 500-talet og øydelagt på 600-talet. Dette siste er nok det korrekte. Dei skriv også at Mount Tabor er identifisert som staden for openberringa av Jesu herlegdom i NT. Det er ein gamal tradisjon, men ikkje noko meir.
Kfar Kama er i dag éin av to landsbyar i Israel med tsjerkessisk muslimsk befolkning. På 1960-talet blei det funne restar av ei lita kyrkje inne i sjølve landsbyen. Det nye funnet ligg så vidt eg forstår i utkanten av landsbyen.
Her kom eg over ein presentasjon av ti av dei mest kjente arkeologiske stadane i Israel og dei palestinske områda: The 10 most iconic archaeological sites in Israel. Eg anbefalar ein tur innom denne artikkelen, om ikkje anna så for å sjå på mange flotte bilde. Artikkelen er publisert på nettstaden israel21c.org 18.06.2020.
Dette er dei ti «ikoniske» stadane som blir omtalt:
Gamlebyen i Jerusalem – med fokus bl a på Wilsons Arch, Vestmuren, tunnelar, Gravkyrkja og på Davidsbyen (som ligg utanfor Gamlebyen)
Masada – Herodes den store sin festning i ørkenen ved Dødehavet
Qumran – staden der Dødehavsrullane blei funne
Caesarea – Herodes den store sin hovudstad ved havet
Beit Guvrin / Maresha – med utrulege grotter, og med minne frå korsfarartida
Tel Megiddo – eit viktig sentrum langs «hovedveg» i gamaltestamentleg tid
Beit She´an – store utgravingar etter gresk-romersk by, og ein tell med mange eldre lag
Herodion – Herodes den store si borg der grava hans er funnen
Tzipori – viktig by i Galilea gjennom fleire hundreår, Herodes Antipas sin hovedstad, utgravingar med vakre mosaikker frå den gresk-romerske kulturen
Avdat – viktig by i Negevørkenen, frå nabateisk og bysantinsk tid
Eg har vore fleire gonger dei fleste av desse stadane, og det er også mange notat frå slike stadar her på bloggen. Men det er også éin av stadane på lista eg har til gode å besøka, Avdat, som ligg i Negev-ørkenen. Dermed blei lista ei inspirasjonskjelde for meg til nye opplevingar, gjennom reiser i bøker og på nettet, og kanskje også til fysiske reiser ein gong i framtida. Jfr notatet Om å reisa utan å reisa.
På denne siste lista er det til gjengjeld bare éin stad eg har vore. Så her er det mykje nytt å setja seg inn i! Den staden eg har vore, er den nytestamentlege staden Betsaida (dvs et-Tel, som er den eine av to stadar som blir peika ut som Betsaida, sjå her).
På dei fleste flyplassar kan me følga skilt til ei avdeling som heiter «Lost and Found». Dette uttrykket kan vera tema for denne søndagen. I tillegg har evangelieteksten fokus på den store gleda hos Gud over at det mennesket som var mista, blir funne.
Dagens bøn i liturgien for Den norske kyrkja gjer det tydeleg at dette dreier seg om oss/meg, ikkje om alle andre: «Evige Gud, du ser oss alltid. Vi bed deg: Rop på oss når vi vil skjula oss for menneske og for deg, så vi får mot til å leva synleg for ditt nådige blikk …»
Kaj Munk skriv i ei preike over teksten: «Det er en svimlende tanke at jeg kan gjøre Gud bedrøvet, at jeg kan gjøre Gud glad! Jeg – Gud. Enten er dette alle galskapers galskap, eller så er det den galskap som heter sannhet. Den er stor nok til å være det. Jesus har forvisset oss om at den er det.» (Kaj Munk: Ved Babylons floder. Oslo 1945. Side 96).
Lesetekst 1: Første Mosebok 16,1-13
Teksten frå Første Mosebok handlar om Ismaels fødsel og det som skjedde før fødselen. Her les me om familieproblem og flukt, men også om Guds omsorg for slavekvinna Hagar. Ein Herrens engel finn henne i ørkenen. Ho får høyra at ætta hennar (gjennom Ismael) skal bli så stor at ingen kan telja henne. Teksten fortel at Gud både høyrer og ser. Namnet Ismael betyr Gud høyrer. Og her finn me den vakre detaljen at Hagar gir Gud eit namn: Du er ein gud som ser meg. Ho er den første personen i Bibelen som gir Gud eit namn.
Svein Tindberg har gjort dette stoffet godt kjent blant mange gjennom førestellinga og boka Abrahams barn. Forlaget begynner omtalen av boka slik: Ein mann. To søner. Tre religionar. Dette er sjølvsagt godt formulert. Men eg trur likevel det er meir korrekt å omtala Ismael som stamfar for arabarane enn for muslimane. Eg veit at Ismael har ein viktig plass i islam. Men også kristne arabarar ser på Ismael som sin stamfar.
Her er bibelteksten:
1 Kona til Abram, Sarai, fødde han ingen born. Men ho hadde ei egyptisk slavekvinne som heitte Hagar. 2 Sarai sa til Abram: «Høyr på meg: Herren har hindra meg i å føda born. Gå no inn til slavekvinna mi! Kanskje får eg ein son ved henne.» Og Abram høyrde på det Sarai sa. 3 Kona til Abram, Sarai, tok då den egyptiske slavekvinna si, Hagar, og gav henne til kone for Abram, mannen sin. Abram hadde då budd ti år i landet Kanaan. 4 Han gjekk inn til Hagar, og ho vart med barn. Men då ho oppdaga at ho var med barn, såg ho ned på husfrua si. 5 Då sa Sarai til Abram: «Det er di skuld at eg blir krenkt! Eg gav slavekvinna mi i din famn, men då ho oppdaga at ho var med barn, såg ho ned på meg. Herren skal dømma mellom meg og deg!» 6 Abram sa til Sarai: «Sjå, slavekvinna er i di hand. Gjer kva du vil med henne.» Og Sarai audmjuka henne, så ho rømde frå henne. 7 Herrens engel fann henne ved ei vasskjelde i ørkenen, ved kjelda på vegen til Sjur. 8 Han sa: «Hagar, Sarais slavekvinne, kvar kjem du frå, og kvar skal du av?» Ho svara: «Eg rømmer frå Sarai, husfrua mi.» 9 Og Herrens engel sa til henne: «Vend attende til husfrua di og lat deg audmjuka under hennar hand!» 10 Herrens engel sa: «Stor vil eg gjera ætta di, så stor at ingen kan telja henne.» 11 Så sa Herrens engel til henne: «Sjå, du er med barn og skal føda ein son. Han skal du kalla Ismael, for Herren har høyrt at du vart audmjuka.
12 Han skal bli eit villesel av eit menneske. Handa hans skal vera vend mot alle og alle hender mot han. Rett imot alle slektningane sine skal han slå seg ned.» 13 Då sette ho dette namnet på Herren som hadde tala til henne: «Du er ein gud som ser meg.» For ho sa: «Har eg her verkeleg sett han som ser meg?»
1 Mos 16,1-13 henta frå bibel.no
Lesetekst 2: Johannes´ første brev 4,7-10
Teksten frå Johannes ́ første brev er ein sentral tekst om Guds kjærleik og om den kjærleik me skal visa kvarandre. Her finn me det spesielle uttrykket Gud er kjærleik. Og her blir Guds kjærleik utgangspunkt for hans handling til frelse. Me kunne også seia utgangspunkt for at Gud leitar etter oss menneske og finn oss.
Her er bibelteksten:
7 Mine kjære, lat oss elska kvarandre, for kjærleiken er frå Gud, og kvar den som elskar, er fødd av Gud og kjenner Gud.
8 Den som ikkje elskar, har aldri kjent Gud, for Gud er kjærleik.
9 I dette vart Guds kjærleik openberra mellom oss, at han sende sin einborne Son til verda så vi skulle ha liv ved han.
10 Ja, dette er kjærleiken, ikkje at vi har elska Gud, men at han har elska oss og sendt sin eigen Son til soning for syndene våre.
1 Joh 4,7-10 henta frå bibel.no
Preiketekst: Lukas 15,1-10
Teksten består av ei innleiing og to parallelle likningar. Den følgande likninga om sonen som kom heim (vers 11-32) høyrer eigentleg også med i samanhengen. Vers 1- 2 er nøkkel til å forstå likningane. Det går ei linje tilbake til 7,29-30 der dei same skiljelinjene i folket er knytt til kven som tok imot døyparen sitt bodskap. Tollarane og syndarane representerer i desse tekstane dei fortapte, dei som var mista, men som blir tatt inn i Gudsfolket igjen, i kapittel 7 gjennom Johannesdåpen og i kapittel 15 gjennom bordfellesskapet med Jesus.
Lukas har formulert dei to likningane slik at dei er heilt parallelle. Tematisk består likningane av å mista, å leita, å finna, å kalla saman vener og naboar og å gleda seg. Mannen og kvinna si glede blir utgangspunkt for å seia noko om gleda i himmelen over éin syndar som vender om. Dette blir igjen ein kontrast til farisearane og dei skriftlærde si murring i vers 2. Det er typisk for Lukas å gjera forteljingar om menn meir innhaldsrike og verdifulle ved å supplera med ei tilsvarande forteljing om kvinner, jfr 1,5-7; 2,25-38; 4,24-27; 8,1-3 m.fl.
Her er bibelteksten:
Alle tollarane og syndarane heldt seg nær ved Jesus og høyrde på han.2 Men farisearane og dei skriftlærde murra og sa seg imellom: «Denne mannen tek imot syndarar og et i lag med dei.» 3 Då fortalde han dei denne likninga: 4 «Om ein av dykk har hundre sauer og mistar éin av dei, lèt han ikkje då dei nittini vera att ute i øydemarka og går av stad og leitar etter den bortkomne sauen til han finn han? 5 Og når han har funne han, blir han glad og tek han på akslene sine. 6 Straks han kjem heim, kallar han saman vener og naboar og seier til dei: ‘Gled dykk med meg! Eg har funne att den sauen som var bortkomen.’ 7 Eg seier dykk: På same måten er det større glede i himmelen over éin syndar som vender om, enn over nittini rettferdige som ikkje treng omvending. 8 Eller om ei kvinne har ti sølvpengar og mistar éin, tenner ho ikkje då ei lampe og sopar heile huset og leitar vel til ho finn han? 9 Og når ho har funne han, kallar ho saman veninner og nabokoner og seier: ‘Gled dykk med meg! Eg har funne att det pengestykket eg hadde mista.’ 10 På same måten, seier eg dykk, blir det glede mellom Guds englar over éin syndar som vender om.»
Luk 15,1-10 henta frå bibel.no
Gjetaren med sauen over skuldrane er eit kjent og kjært motiv. Matteus har også med likninga om den eine sauen og dei nittini (18,12-14), men der har forteljinga eit litt anna fokus. Matteus har heller ikkje med detaljen om at mannen tar den bortkomne sauen på akslene sine. Lukas brukar bevisst ord som framhevar nærleik og berøring, jfr velkomsten sonen fekk i vers 20. Viktig bakgrunn for gjetarmotivet er Salme 23 om Herren som gjetar og Esekiel sine profetiar om dei dårlege gjetarane og den gode, Esek 34. Her står det blant anna: «Eg vil sjølv leita etter sauene mine og ta meg av dei» (Esek 34,11). Elles er sjølvsagt Jesu ord om seg sjølv som den gode gjetaren, ein viktig referanse (Joh 10,11 ff).
Kaj Munk har i den tidlegare nemnte preika ei lita forteljing som fint får fram at likninga i vers 8-10 kan ha vore basert på vage minne frå Jesu barndom i Nasaret. Han fortel om då Jesus som barn opplevde at mora fortvila leita etter ein mynt ho hadde mista og om koss ho gleda seg saman med nabokonene då ho hadde funne den.
Forteljinga er lett omskriven og lettare tilgjengeleg hos Sjur Isaksen, som kommenterer slik: «Det er den danske dikterpresten som på denne måten har sett for seg hvordan en hendelse i Jesu ukjente barndom, kunne ha gitt motiv til Jesu egen forkynnelse av Guds rike. Hvem vet? Trolig skjedde det mye i Jesu liv som var med på å forme ham til det oppdraget han var bestemt til fra tidenes morgen. Her er det den oppsøkende, søkende Gud som tegnes for oss. Den Gud som må bruke ufullkomne bilder for å antyde hva et menneske er verdt.» (Sjur Isaksen: Ordet gjennom året. Oslo 2013. Bind 1, side 144).
Tankar til forkynninga
Ei preike kan gjengje likningane si tankerekke: å mista, å leita, å finna, å samla vener i glede. Me kan eventuelt bruka Kaj Munk si forteljing frå Jesu barndom. Her kan me også bruka personlege erfaringar og minne, og forkynna den Gud som leitar og finn.
Eit anna forslag er å følga Carl Henrik Martling sin disposisjon: Han är syndares vän. A. Han tar emot den som kommer. B. Han söker den som inte kommer. C. Han gläder sig över alla som kommer. (Martling: Mitt i verkligheten. Göteborg 1983. Bind 2, side 30).
Dette notatet er skrive for og publisert på Prekenverkstedet til Den Norske Israelsmisjon.
Mån er ein av favorittstadane mine her i Rogaland. Dette er ein gamal fjellgard som ligg i Frafjord. Den er restaurert og vidareutvikla av Jæren Friluftsråd og blir nå kalla Friluftsgarden Mån. Her kjem nokre bilde og tankar frå i går, då Inger og eg var på dagstur dit.
Det tar ein snau time å gå frå parkeringsplassen i Frafjord. Delar av stien er ganske bratt, heldigvis med trapper og kjetting å halda seg i. Undervegs passerer me den 90 meter høge Månafossen. Den er eit mektig syn.
Månafossen. Foto: Inger Bakke Berge 2020
Terrenget endrar seg når me kjem opp til Mån, der det er fint, gamalt kulturlandskap. Garden var i drift fram til for ca 100 år sidan. Det var to bruk og det budde i si tid to familiar her.
Eg syns Mån er ein flott plass, med elv og sletter under stupbratte fjellsider, og med Fidjadalen som lokkar innover i fjellet. Dette er eit område eg har mange minne frå. Her reiste eg på turar då eg var tenåring, lenge før turistforeninga merka løyper i området og friluftsrådet overtok den gamle fjellgarden. Og etter at turistforeninga tok Frafjordheiane inn i løypenettet sitt, har eg hatt mange turar til hyttene i dette området.
Me har også to gonger leigd Mån og hatt gode helgeturar hit med storfamilien til Inger.
Fidjadalen. Foto: Arne Berge 2020
Bildet viser Fidjadalen med Mån på sletta i dalen. Her går det merka løype vidare innover i Frafjordheiane, til dei sjølvbetjente turistforeningshyttene Blåfjellenden, Sandvatn og Langavatn.
Men denne gongen var eg altså på dagstur. Målet var Mån, og å nyta ein god kopp kaffi på det gamle tunet er ikkje å forakta! Då eg sat der, var det bare éin lyd å høyra; bruset frå elva. Sjølv om det var midt på dagen, tenkte eg på dette verset frå salmen Fager kveldsol smiler.
Berre bekken brusar frå det bratte fjell,
høyr, kor sterkt det susar i den stille kveld!
Peter Hognestad i Norsk salmebok nr 817
Kaffi på Mån. Foto: Inger Bakke Berge 2020
Les Jæren Friluftsråd sin presentasjon av staden: Friluftsgarden Mån. Varmestova i kjellaren var stengt nå i juli 2020, sikkert pga korona-situasjonen.
Inger på veg oppover i det grøne landskapet i Pyreneane. Foto: Arne Berge 2019
Det blir ingen pilegrimstur i Spania nå i 2020. Men eg har rikeleg med bilde og andre minne frå turen i fjor, også stoff som eg hittil ikkje har skrive om her på bloggen.
I desse dagane er det eit år sidan Inger og eg gjekk over Pyreneane i juli 2019. Dette var eitt av høgdepunkta på pilegrimsturen sist sommar. Men det blei likevel ikkje at eg skreiv om denne strekninga på bloggen. Eg prioriterte å skriva om vandringa fram til Saint-Jean-Pied-de-Port, som langt færre pilegrimar får med seg, og så innhenta sikkert kvardagen meg. Nå tar eg fram igjen desse minna.
For oss var det å koma fram til den gamle pilegrimsbyen ved foten av Pyreneane, avslutninga på ei ca 75 mil lang vandring i Frankrike, fordelt over fire feriar. Les om vandringa i Frankrike i notatet Pilegrimsvegen Via Podiensis.
Men turen gjekk altså vidare, over Pyreneane og inn i Spania. Me heldt fram eit par dagsetappar i Spania før me reiste heim.
Det kjem fleire bilde frå turen over fjellet lenger nede i notatet.
Veret kan vera mildt sagt skiftande i desse fjella. Me var heldige og hadde ein flott tur med behageleg temperatur og god sikt. Det vil seia, det var i høgda me kan kalla temperaturen behageleg. I låglandet var temperaturen uvanleg høg.
Pilegrimsvegane går normalt ikkje til fjells. Som pilegrimar held me oss meir der folk bur og i kulturlandskapet. Me er ofte innom landsbyar, av og til innom større byar. Men så hender det sjølvsagt at naturen krev at me må over fjellparti for å koma vidare mot målet. For dei som går dei lange løypene mot Santiago de Compostela frå denne delen av Frankrike, er turen over Pyreneane ein slik fjellovergang.
Løypa me gjekk, blir kalla Napoleonsruta. Rett og slett fordi Napoleon skal ha brukt denne ruta over fjellet under felttoget mot Spania og Portugal på begynnelsen av 1800-talet.
Napoleonsruta går frå Saint-Jean-Pied-de-Port (180 moh) i Frankrike til Roncesvalles (900 moh) i Spania. Det høgaste punktet på løypa er 1429 moh. Dette er i dag den vanlegaste ruta å gå for dei som går denne pilegrimsvegen. Men det finst også eit alternativ i Valcarlosruta.
Me hadde høyrt mykje om kor hard fjellovergangen skulle vera. Opplevinga er nok ganske veravhengig, og me var som sagt heldige.
Me hadde dessutan planlagt turen slik at me tok den første delen av stigninga på ettermiddagen dagen før me skulle heilt over fjella. Dei fleste pilegrimane overnattar i Saint-Jean. Me hadde heller berekna å ha lunch der og hadde bestilt overnatting på eit gjestehus i landsbyen Honto, eit stykke oppe i bakkane. Det var ei god løysing. For oss blei turen over Pyreneane ein flott etappe på pilegrimsvegen!
Me tok oss god tid i den historiske pilegrimsbyen Saint-Jean. Byen har ca 1500 innbyggarar og den har pilegrimskontor, sportsbutikk, kyrkje og mange restaurantar. Altså alt det me kunne trenga for ein lang pause før fjellovergangen.
På ettermiddagen gjekk me opp bakkane til overnattingsstaden Ferme Ithurburia. Dette var ein flott stad med nydeleg utsikt tilbake mot det franske landskapet der me hadde gått i dei siste dagane.
Ferme Ithurburia, Pyreneane. Foto: Arne Berge 2019Utsikt frå Ferme Ithurburia. Foto: Arne Berge 2019
Neste dag starta me tidleg på morgonen, og det gjekk bratt oppover på smale gardsvegar omkransa av blomar og dyr. Etter ei stund kom me til Orisson. Der ligg det siste herberget på vegen til fjells. Her hadde eg sjølvsagt kaffi.
Morgonstemning i Orisson, Pyreneane. Foto: Inger Bakke Berge 2019
Vidare følgde me vegar og stigar til fjells i ein heilt fantastisk natur!
Over oss såg me ofte store fuglar som såg ut som ørn. Ein medvandrar fortalde at det var gribbar (åtselgribb/egyptisk gribb) og at dei har eit vingespenn på 170 cm! Me syns dei store fuglane var eit flott syn!
Elles såg me helst husdyr på beite, først og fremst saueflokker. Og sidan Inger har eit nært forhold til sauer og det er lettare å få tatt gode bilde av sauene enn av gribbane, kjem det her eit par sauebilde.
Saueflokk i Pyreneane. Foto: Arne Berge 2019
«Markene kler seg med sauer …» (Sal 65,14). Eg syns dette poetiske uttrykket frå Salmane i Det gamle testamentet passar veldig godt til bildet over. Den gamle salmen handlar elles om mykje meir enn sauer. Den er ein lovsong til Gud for alle velsigningane i naturen, først og fremst for vatnet si store tyding. Og vatn er det mykje av i Pyreneane; det er derfor fjella er så grønkledde.
Det neste sauebildet viser koss sauene gjekk på beite, også langs vegen.
Frå Pyreneane. Foto: Inger Bakke Berge 2019
Men som pilegrim har eg vanlegvis meir kontakt med menneske enn med dyr. Ei viktig side ved slike turar er å vera open for nye menneske. På pilegrimsvegen er det lett å koma i kontakt med andre som er på vandring. Det er eit internasjonalt miljø, folk har ofte felles interesser og er positivt interesserte til meir enn overfladisk kontakt. Denne dagen blei me kjent med Marco frå Brasil. Me hadde følge med han ein del av dagen, gjekk og prata saman, hadde fleire pauser saman, blant anna ved ein varebil som fungerer som salsbod langt oppe i fjellheimen.
Denne bilen som mest dagleg står parkert oppe i fjellet, hadde me høyrt om på førehand. Pilegrimskontoret i Saint-Jean fortalde om den, men sa at me ikkje kunne stola på at den ville vera der. Det heile er visst avhengig av éin mann som køyrer opp frå bygda og sel frukt og drikke til pilegrimane som passerer. Ein populær pauseplass!
Det er mange kristne symbol og markeringar langs pilegrimsvegen. Først og fremst er me ofte innom kyrkjer og kapell. Me ser også ofte ulike kors som er sett opp langs løypa. Og av og til passerer me andre typar monument, som Jomfruen av Orisson som står her i Pyreneane. Kyrkjer er det sjølvsagt lite av på fjellovergangen, men denne Mariaskulpturen står der, langt over 1000 moh. Den er visstnok frakta hit den lange vegen frå Lourdes.
Jomfruen av Orisson. Foto: Arne Berge 2019
Det neste bildet er tatt enda lenger oppe. På dette tidspunktet trudde me at me hadde nådd toppen. Det viste seg likevel at det ennå var eit stykke igjen til det høgaste punktet. Me var framleis i Frankrike. Og heile tida let me oss fascinera av dei grøne fjella.
Frå Pyreneane. Foto: Arne Berge 2019
Riksgrensa er ved Rolandskjelda. Grensa er mest ikkje markert, og faktisk oppdaga me ikkje at me hadde kome inn i Spania, før me hadde passert. Me hadde vore for opptatt med å drikka vatn!
Då me kom fram til sjølve toppunktet, Col Lopoeder på 1429 moh, opna verkeleg det spanske landskapet seg for oss.
Col Lopoeder, 1429 moh.
Herfrå er det 500 meter bratt nedstigning i skog. Det er to vegar å gå. Me gjekk den brattaste. Kjem eg nokon gong tilbake til desse fjella, og det ville ikkje vera meg i mot, så vil eg gå den andre løypa ned til Roncesvalles! Den er ikkje så bratt og det er også den som blir anbefalt frå pilegrimskontoret.
Skjelvande i beina kom me utpå ettermiddagen fram til Roncesvalles. Dette er ein historisk landsby som ligg ganske for seg sjølve inne i store skogar, ca 900 moh. Her er det spisestadar, kyrkjer, museum og klosterhotell. Eg trur det er få som bur fast i landsbyen, for det er meir vanlege bustadar i den vesle byen Burguete som ligg 3 km unna. Der er det også fleire overnattingsstadar. Me passerte denne byen på vandringa neste morgon.
Kulturhistorisk sett er Roncesvalles (fransk: Roncevaux) knytt til den berømte tradisjonen om Roland, som var Karl den stores hærførar på 700-talet og som fall i eit slag i dette området i 778. Den mytiske forteljinga om heltemotet hans har blitt ein del av den europeiske litteraturkanon gjennom diktet Rolandskvadet.
Me hadde ei svært god overnatting i Roncesvalles, på hotellet som framleis er relativt nyinnreia i bygningane etter eit gamalt og stort kloster. Tidlegare budde pilegrimane her i ein stor sal med 100 senger! Det var dette overnattingstidbodet som blei skildra i filmen The Way (2010), som har handlinga si frå ei pilegrimsvandring til Santiago de Compostela.
Klosterhotellet i Roncesvalles. Foto: Arne Berge 2019
Arne Berge 