Oldefars notatbok frå 1875

Peter Sværens notatbok frå Stord Seminarium

Oldefar Peter Sværen (1854-1932) var lærar på Rennesøy i Ryfylke i 1879-1923. Han kom frå Balestrand, tok lærarutdanning på Stord og kom til Rennesøy i 1879. Den gamle notatboka hans er frå religionsundervisninga på Stord i oktober 1875. Boka er ein av skattane i bokhylla mi.

Teksten på tittelsida i boka:

Religionsanmærkninger af Seminarilærer Lilloe

Stord Seminarium 1te October 1875

P. Sværen

Dei neste bilda viser første og siste tekstside i boka. Undervisninga var ved læraren Kristian Lilloe. Innhaldet er ein gjennomgang av Luthers litle katekisme, det vil seia ei framstilling av den kristne trua, delt inn i avsnitt om dei ti boda, truvedkjenninga, Herrens bøn, dåpen og nattverden.

Siste side (side 131) i notatboka er datert 30. oktober 1875. Dei brukte altså éin månad på dette temaet.

Eg fekk den gamle notatboka hans av «onkel Otto» då eg var ganske ung. Otto var son til Peter og bror til farmor.

Notatboka er altså frå undervisninga på Stord Seminarium, det som seinare blei lærarhøgskole og som etter fleire fusjonar nå er ein del av Høgskulen på Vestlandet.

Boka Lærarutdanning i 150 år. Stord lærarhøgskule 1839-1989 (tilgjengeleg på Nasjonalbiblioteket) har bilde av skulebygningen som oldefar gjekk på og av læraren Lilloe.

Eg tar til slutt med litt om familien til Peter. Han gifta seg i 1880 med Sigrid, født Sæveraas (1862-1956). Dei budde først i lærarbustad på Hegland, og frå 1890 på garden dei kjøpte på Ask. Sigrid og Peter fekk 10 barn. Eg er barnebarn av Petra Serina. Her er informasjonen som står om familien deira i Rennesøy gards- og ættesoge:

Frå Rennesøy gards- og ættesoge, side 18

Den tyske Mariakyrkja, Jerusalem

Den tyske Mariakyrkja i Jerusalem. Foto: Arne Berge 2011

Restane etter den tyske Mariakyrkja ligg sentralt i det jødiske kvarteret i Gamlebyen i Jerusalem. Likevel er den så bortgøymt at få legg merke til den. Kva kan ein sjå på staden? Og kva veit me om denne kyrkja frå korsfarartida?

Først litt om bygningsrestane slik dei er å finna i dagens jødiske kvarter. Når ein går frå Hurvaplassen mot trappene ned til plassen framfor Vestmuren, passerer ein korsfarar-marknaden, deretter murane etter kyrkja og det tilhøyrande hospitalet i det ein går til høgre og ned trappene. Portalen til kyrkja ligg i Misgav Ladach Street. Kyrkjeruinen har dessverre vore avlåst dei fleste gongene eg har vore der. Det er likevel mogleg å sjå inn gjennom portalen og få eit tilsvarande inntrykk som på bildet. Ein ser då austover mot apsis der hovudaltaret stod. I rommet til høgre er det ei god informasjonstavle, som altså dessverre ikkje er synleg om ein ikkje kan gå inn portalen.

Ruinen etter hospitalet ligg sør for kyrkja og litt lågare i terrenget. Trappa ned mot Vestmuren går rundt denne ruinen. Det var også eit pilegrimshospits knytt til kyrkja og hospitalet, på nordsida av kyrkja, men det er ikkje noko igjen av denne bygningen.

Når eg nå skriv om staden, finn eg også fram det følgjande bildet som eg tok i 2011. Det må vera misvisande. Det er kyrkja, ikkje hospitset, som er best bevart og som ein her har framfor seg!

Misvisande informasjon på staden. Foto: Arne Berge 2011

Historia til desse bygningane går tilbake til korsfarartida. På 1140-talet var det behov for eit tyskspråkleg senter for pilegrimar som ikkje kunne fransk, som var det rådande språket i korsfarerbyen. Tyske medlemar av Johannesordenen fekk då bygga dette senteret som altså bestod av kyrkje, hospital og hospits. Bygningane blei øydelagde då korsfararane tapte Jerusalem i 1187. Dei blei (delvis?) bygde opp igjen frå 1229 av dei teutoniske riddarane, ei uavhengig orden stifta i Akko i 1190, og denne ordenen dreiv staden fram til korsfararane mista makta i Jerusalem i 1244.

I nyare tid skal kyrkjeruinen ha blitt funnen av T. Drake i 1872 (Wikipedia 01.05.2018 her).

Dei tyske korsfararbygningane blir omtalte slik i ein samtidig tekst frå 1100-talet:

On the way down the same street, which goes to the gate by which one reaches the Temple, and on the right, is a cross street with a long portico. In this street is a hospital with a church, which has been newly built in honour of Saint Mary, and is called the House of the Germans. Few if any people of other tongue have anything good to say about it.

John of Würzburg

(Frå Murphy-O´Connor: The Holy Land. 4. ed. Oxford 1998. Side 76)